Načelnik - Prim.dr Kadić Damira

fax: 00 387 32 447-257 lok:7257

e-mail: This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it.
web site: www.kbze.ba

Šifrarnik usluga

1.Naziv Odjela:

 ODJEL MEDICINSKO-BIOHEMIJSKE I IMUNOLOŠKE DIJAGNOSTIKE

2.Načelnik/ca Odjela:

Prim.dr Kadić Damira

3.GlavnI laborant Odjela:

Smaila Selimanović, viši laboratorijski tehničr

Tim zaposlenika čine:

4 specijalista medicinske biohemije
1 klinički imunolog
1 mr.ph na specijalizaciji medicinske biohemije
1 diplomirani inžinjer laboratorijske dijagnostike
3 viša laboranta
18 medicinskih laboranata
2 administratora

SLIKE ODJELA:

Kratki istorijat Odjela:

Početak laboratorijske djelatnosti u našoj ustanovi vezuje se za 1959. godinu. Od osnivanja do danas Služba je pratila dostignuća struke, kadrovski i opremom poboljšavala i unapređivala rad.
Prvi šef laboratorije bio je magistar farmacije Pero Ivelja. Magistar Ivelja, glavni tehničar Fred Weinberger sa timom od desetak tehničara uspijevali su odgovoriti tadašnjim zahtjevima struke.
Narednih godina laboratorijom su rukovodili magistri farmacije Šefkija Mahić, Miloš Jančić, Jovica Stanković, koji sa timom saradnika rade hematološke analize, spektrofotometrijska određivanja, analize cerebrospinalne tekućine, analize urina, želudačnog i duodenalnog soka te elektroforezu proteina i lipoproteina.
Organizaciono laboratorija je nekoliko godina bila dijelom OOUR medicinske dijagnostike, a poslije kao Služba za laboratorijsku dijagnostiku.
U vrijeme kad laboratorijom rukovodi Amra Smailbegović, spec.med.biohemije sedamdesetih i osamdesetih godina prošlog stoljeća u praksu se uvode prvi poluautomatski fotometri, a potom automatski hematološki i biohemijski analizatori. Tih godina u rutinski rad uvedene su i prve imunohemijske analize.
U ratnom periodu Službu vodi Vera Smajlović, spec.med.biohemije. Zbog izuzetno teške situacije tokom rata služba je oskudjevala u testovima i opremi. U tako teškim uslovima stručnim, profesionalnim, nesebičnim zalaganjem Vere Smajlović, spec.med.biohemije, Sadžide Zečić, spec.med.biohemije, glavne laborantice Hikmete Subašić te cjelokupnog tima zaposlenika služba je odgovarala brojnim zahtjevima i tako bila stručna podrška ostalim službama naše ustanove.

Poseban zamah u razvoju desio se u poslijeratnom periodu koji je započeo donacijom analizatora što je omogućila Kraljevina Saudijske Arabije i Visoki Saudijski komitet uz pomoć Vlade Zeničko-dobojskog kantona, Menadžmenta bolnice te Ministarstva zdravlja ZDK.

Narednih godina nastavljena je nabavka savremenih analizatotora hematoloških, biohemijskih, koagulacionih, imunohemijskih te uvođenje novih pretraga.
Zahvaljujući savremenoj, visokosofisticiranoj opremi većina manuelnih tehnika određivanja se napušta i zamjenjuje sa novim savremenim dijagnostičkim postupcima.
Pripreme za informatizaciju službe, prve u našoj ustanovi započele su 2007.god. i laboratorijski informacioni sistem (LIS) primjenjuje se od početka 2008.godine.
Automatizacija i razvoj te primjena standardizacije provode se uz stalne kontakte sa Udruženjem medicinskih biohemičara i Komorom medicinskih biohemičara Federacije BiH.
Od 2017. godine paleta testova je proširena na određivanje specifičnih autoantitijela i na dijagnostiku alergijskih bolesti preko određivanja specifičnog IgE.

Djelatnost Odjela:

Odjel medicinsko-biohemijske i imunološke dijagnostike je u sastavu JU Kantonalna bolnica Zenica. To je stručna jedinica gdje se obavlja laboratorijska dijagnostika iz područja opšte i specijalne medicinske biohemije, laboratorijske hematologije, koagulacije, imunologije, farmakotoksikologije.

U Odjelu medicinsko-biohemijske i imunološke dijagnostike vrši se prijem pacijenata iz ambulanti porodične medicine i prijem biološkog materijala sa Službi i Odjela JU Kantonalna bolnica Zenica i domova zdravlja ZDK te izvođenje širokog spektra analiza uz primjenu savremenih analitičkih i fizičkohemijskih postupaka.

Analitički postupci za ispitivanje biohemijskih, fizioloških i patoloških procesa izvode se u svrhu postavljanja dijagnoze, praćenje toka bolesti i efekta terapije.
Primjena i uvođenje novih dijagnostičkih metoda, uz svrhu pružanja vrhunske laboratorijske dijagnostike i izrada standardnih i referentnih vrijednosti za ispitivane parametre, kontrola kvalitete izvršenih analiza i davanje mišljenja o istim, te statistička obrada i evaluacija istih.

Sve navedene djelatnosti su pod nadzorom specijalista medicinske biohemije, a ispitivanja i određivanje specifičnih autoantitijela i dijagnostika alergijskih bolesti preko određivanja specifičnog IgE pod nadzorom specijaliste kliničkog imunologa.

Odjel medicinsko-biohemijske i imunološke dijagnostike je nastavna baza za učenike srednje medicinske škole za studente Zdravstvenog fakulteta, a u Službi obavljaju staž doktori medicine, magistri farmacije, specijalizanti i subspecijalizanti.

Uži oblici dijelova procesa rada Odjela

U Odjelu medicinsko-biohemijske i imunološke dijagnostike pružaju se usluge sekundarne i tercijarne dijagnostike za bolničke pacijente i za pacijente iz polikliničkih službi i domova zdravlja ZDK.
Odjel medicinsko-biohemijske i imunološke dijagnostike organizovan je kroz stručne cjeline, više odsjeka u kojima se pruža laboratorijska dijagnostika iz hematologije, koagulacije, pretraga urina, seruma te tjelesnih tekućina (likvora, pleuralne tekućine, perikardijalne tekućine, punktata različitog porijekla).
U odsjeku za koagulaciju rade se pretrage koje uključuju otkrivanje poremećaja koji mogu dovesti do krvarenja ili tromboze te praćenja djelotvornosti terapija.

U Odjelu medicinsko–biohemijske imunološke dijagnostike provodi se određivanje hitnih laboratorijskih pretraga 24 sata dnevno, kao i posebnih zahtjeva kliničara zbog brže i ciljane skrbi za pacijente.

Odsjek za opštu biohemiju i Odsjek za kliničku laboratorijsku dijagnostiku su stručne jedinice gdje se pružaju usluge iz analitike acidobaznog statusa krvi, elektrolita, minerala, enzima, elemenata u tragovima, glicida, lipida, proteina, uključujući i niz specifičnih proteina koji spadaju u subspecijalističke pretrage ( CRP, C3c, C4, imunoglobulini, Ig E, laki i teški lanci imunoglobulina).

U Odjelu medicinsko-biohemijske i imunološke dijagnostike radi se analitika hormona tumor markera, kardio markera, vitamina, porfirina, lijekova te određivanje specifičnih autoantitijela i dijagnostika alergijskih bolesti preko određivanja specifičnog IgE na grupne i pojedinačne alergene.

Organizacija rada unutar organizacione jedinice (Odjela):

Rad Odjela se odvija se kroz radne aktivnosti unutar nekoliko organizacionih jedinica:

Zajednički poslovi
Odsjek za prijem,
Odsjek za hematologiju,
Odsjek za koagulaciju,
Odsjek za opštu biohemiju,
Odsjek za kliničku laboratorijsku dijagnostiku,
Odsjek ze imunohemiju, Odsjek za automatizaciju i razvoj i kontrolu kvalitete i
Odsjek za kliničku imunologiju

RADNO VRIJEME
Od 7 do 15 sati redovan rad
Za potrebe službi JU Kantonalne bolnice Zenica, te za potrebe pacijenata u hitnoj dijagnostici radno vrijeme je od 0 do 24 sata, svaki dan, vikendima i praznicima.

PRIJEM PACIJENATA:
Od 8 sati do 10 sati svakim radnim danom

IZDAVANJE NALAZA:
Nalazi se izdaju narednog dana od 13 i 30 do 14 i 30, a nalazi sa oznakom „hitno“ isti dan

INFORMACIJE ZA PACIJENTE
Svakim radnim danom od 11.00 h do 13.00 h na broj telefona 032 447 260

UPUTE ZA PACIJENTE

OPŠTE UPUTE ZA PRIPREMU PACIJENTA PRIJE UZIMANJA KRVI
Za sve laboratorijske pretrage krv se uzima između 8 i 10 sati ujutro.
Prije uzimanja uzorka krvi potrebno je biti 12 sati natašte, odnosno ne konzumirati hranu i pića. Dozvoljeno je piti vodu. Prije uzimanja uzorka krvi ne konzumirati cigarete. Izbjegavati teži fizički napor i ne konzumirati alkohol 24 sata prije uzimanja uzorka. Prije uzimanja krvi potrebno je izbjegavati sve lijekove koje ljekar nije odredio kao obavezne.
(Za bolničke pacijente sa parenteralnim unošenjem lipida preporučuje se odlaganje uzimanja krvi za laboratorijske pretrage najmanje 8 sati od infuzije).
POSEBNA PRIPREMA PACIJENTA PRIJE UZIMANJA KRVI
1. PRIPREMA ZA PRETRAGE ZGRUŠAVANJA KRVI
Kod određivanja PV-a u praćenju oralne antikoagulantne terapije, na dan izvođenja pretrage ne uzimati oralnu antikoagulantnu terapiju prije uzimanja krvi! Terapija se uzima nakon uzimanja krvi. Tri do pet dana prije izvođenja pretrage pacijent ne smije uzimati veće količine namirnica bogatih vitaminom K (paradajz, banana, zeleno lisnato povrće: brokula, špinat, zelena salata, blitva, kelj, šparoge).
2. PRIPREMA ZA PROVOĐENJE TESTA ORALNE PODNOŠLJIVOSTI GLUKOZE (OGTT)
Za izvođenje pretrage OGTT-a pacijenti se primaju isključivo do 8.30 h. Pacijent mora biti natašte 12 sati; dozvoljeno je piti vodu. 3 dana prije izvođenja testa pacijent konzumira svoje uobičajene obroke, bez promjene u unosu količine i vrste hrane i pića. 24 sata prije izvođenja testa zabranjena je jača tjelesna aktivnost (plivanje, vožnja bicikla, teretana...). Za vrijeme trajanja testa pacijent miruje, u sjedećem položaju, ne smije pušiti cigarete, jesti i piti kafu ili druga pića. Ukoliko za vrijeme testa pacijent povrati popijeni sadržaj (otopinu glukoze), unutar jednog sata od uzimanja, test se mora prekinuti. Po potrebi ga ponoviti drugi dan.
3. PRIPREMA ZA ODREĐIVANJE POSTPRANDIJALNE (NAKON JELA) GLUKOZE
Za izvođenje pretrage pacijenti se primaju isključivo do 8.30 h i moraju ponijeti sa sobom uobičajenu terapiju. Nakon uzimanja venske krvi za određivanje glukoze natašte, pacijent mora odmah pojesti svoj uobičajeni doručak i uzeti propisanu terapiju. Dva sata nakon doručka slijedi uzimanje krvi za određivanje postprandijalne glukoze.
4. PRIPREMA ZA ODREĐIVANJE LIPIDA U KRVI
Dan prije uzimanja krvi treba jesti laganu, nemasnu hranu (ne uzimati mlijeko i mliječne proizvode, pržena jela, jaja, masno meso, bijeli hljeb, masnoće, slatkiše).
5. PRIPREMA ZA ODREĐIVANJE ŽELJEZA U KRVI
Dan prije uzimanja krvi ne piti sokove obogaćene vitaminima. Ako je pacijent pod terapijom preparatima željeza i/ili multivitaminskim preparatima obogaćenim željezom, uzorkovanje krvi se provodi:
• sedmicu do 10 dana nakon peroralnog uzimanja preparata željeza
• tri dana nakon davanja intravenskih preparata željeza
• mjesec dana nakon intramuskularnog davanja željeza
6. PRIPREMA ZA ODREĐIVANJE KONCENTRACIJE LIJEKOVA
Pacijent mora navesti tačan naziv lijeka koji uzima, te kada je uzeo zadnju dozu lijeka. Za određivanje koncentracije nekih lijekova krv se uzima neposredno prije uzimanja sljedeće doze lijeka.
7. PRIPREMA ZA ENDOKRINOLOŠKE PRETRAGE
Lijekove za nadomjesnu ili supresivnu terapiju hormona štitne žlijezde ne treba uzimati prije, već nakon uzimanja krvi.
Uzimanje krvi nije poželjno za vrijeme terapije hormonima koji djeluju na funkciju polnih žlijezda: hormonsko nadomjesno liječenje, terapija lijekovima s antiandrogenim djelovanjem, te uzimanje kontraceptiva, osim ako ljekar nije drugačije odredio. Hormoni koji su važni za procjenu pravilnosti menstruacijskog ciklusa kontrolišu se u određenim razdobljima tokom istog menstruacijskog ciklusa, po preporuci ljekara. Za određivanje prolaktina preporučeno vrijeme uzorkovanja je najmanje 2 sata nakon buđenja. Isto tako, preporuka je da pacijent bude u stanju mirovanja 30 minuta prije samog uzimanja krvi.
8. PRIPREMA ZA TUMORSKE MARKERE
Za određivanje ukupnog (tPSA) i slobodnog (fPSA) prostata specifičnog antigena mora proći najmanje 4-6 sedmica nakon antibiotske terapije prostatitisa ili infekcije urinarnog trakta, biopsije prostate, transuretralne resekcije ili traumatske kateterizacije i uopše ikakve manipulacije prostatom. Izbjegavati ejakulaciju najmanje 24 sata prije i vožnju bicikla sat prije uzimanja krvi.
Tumorski marker CA 125 ne smije se određivati u vrijeme menstruacijskog krvarenja!
9. PRIPREMA ZA PRETRAGE U UZORKU STOLICE
ODREĐIVANJE KRVI U STOLICI (OKULTNO KRVARENJE)
7 dana prije testa ne preporučuje se uzimanje lijekova koji mogu dovesti do krvarenja u probavnom sistemu i pojave krvi u stolici (aspirin, indometacin, fenilbutazon, rezerpin, kortikosteroidi i dr.) kao ni preparata željeza. Ne preporučuje se uzimanje uzorka tokom menstruacijskog krvarenja. Tri dana prije početka testa:
• zabranjeno je jesti jetrene proizvode (pašteta, kobasice), nedovoljno pečeno crveno meso, bijelu repu, hren, dinju, lubenicu, banane, paradajz, vitamin C, naranče i limun.
• test treba odgoditi kod proliva, menstruacijskog krvarenja, krvarenja iz hemoroida i urinarnog trakta.
Komadić stolice (veličine lješnjaka) treba uzeti iz srednjeg dijela svježe stolice. Uzorak se prenese u hemijski čistu PVC bočicu sa kašikicom koja je u sklopu poklopca.
ODREĐIVANJE KALPROTEKTINA
Pretraga se izvodi najmanje sedam dana nakon prestanka uzimanja nesteroidnih protuupalnih lijekova (Aspirin, Andol, Ibuprofen). Ne preporučuje se uzimanje uzorka tokom menstruacijskog krvarenja. U laboratorij se dostavlja uzorak stolice veličine lješnjaka u hemijski čistoj PVC bočici sa kašikicom u sklopu poklopca.
10. PRETRAGE U MOKRAĆI
UZIMANJE JEDNOKRATNE PORCIJE MOKRAĆE (URINA)
Uzorak izbora je prva jutarnja mokraća nakon noćnog sna, prije doručka i drugih aktivnosti, pri čemu vrijeme od posljednjeg pražnjenja mjehura treba biti najmanje 4, a najviše 8 sati. Žene ne smiju uzimati uzorak mokraće neposredno prije, za vrijeme i neposredno poslije menstruacije. Uzorak se uzima nakon jutarnje toalete spolovila, na način da se prvi mlaz izmokri u WC, a srednji mlaz prikupi u sterilnu PVC bočicu sa poklopcem.
SAKUPLJANJE 24-SATNE MOKRAĆE (URINA)
Mokraća se sakuplja u hemijski čiste PVC boce. Tokom sakupljanja, potrebno je zadržati uobičajeni unos tečnosti te izbjegavati konzumiranje alkohola i kofeina. Kod žena, mokraća se ne sakuplja neposredno prije, za vrijeme i neposredno nakon menstrualnog krvarenja. Tokom skupljanja mokraće boce čuvati na hladnom i tamnom mjestu.
Upute za sakupljanje mokraće:
Prvi dan, ujutro, pomokriti se u WC i zabilježiti vrijeme (npr. 7.00 h, 8.00 h). Tokom cijelog dana i noći svu ostalu mokraću sakupljati u boce. Idući dan ujutro (u zabilježeno vrijeme prethodnog dana) izmokrenu količinu dodati u bocu. Cjelokupnu količinu mokraće što prije donijeti u laboratorij.

Telefonski brojevi odjela:
Prijem pacijenata, Administracija 032 447 260
Glavni protokol prijema, Administracija032  447 261
Načelnik Odjela 032 447 257
Glavni laboratorijski tehničar 032 447 259
Specijalisti medicinske biohemije ( Avdagić-Ismić Aida, mr ph; Bošnjak Ferhana, mr ph)032  447 501
Specijalista medicinske biohemije i specijalista kliničke imunologije (Arnaut Emina, dr med. ; Bajramović-Omeragić Lejla, dr med.) 032 447 258
Laboranti 032 447 262

TELEFONI NA ODJELU